Het Heilsplan: De Schepping

Het Heilsplan: De Schepping

Gods interactie met de mens begon toe Hij hem schiep. Helaas liep het al gauw mis met die mooi bedoelde relatie en volgde er een grote verwijdering tussen God en de mens. Ook al had die relatie schipbreuk geleden,  God zette daarna alles in het werk om die mens weer te kunnen omarmen. Dit werd allemaal uitgewerkt in een plan, het heilsplan. Dit plan wordt in de Bijbel beschreven. Maar het begon allemaal zo mooi :

De Schepping

 

  Hoe Groot Zijt Gij

Massale koor- en samenzang vanuit de Martinikerk te Bolsward.
Solist is Lucas Kramer.

O, Heer mijn God, wanneer ik in verwondering
de wereld zie die U hebt voortgebracht.
Het sterrenlicht, het dreunen van de donder,
heel dit heelal, dat vol is van uw kracht.

Dan zingt mijn ziel
tot U, o Heer mijn God:
hoe groot zijt Gij,
hoe groot zijt Gij!

* Oorspronkelijke tekst en melodie: Carl Gustaf Boberg (1859-1940).  Ned: Rikkert Zuiderveld

De Navigator conferenties werden in de jaren zestig gehouden op Woudschoten. Deze conferenties waren altijd een bron van inspiratie door de indringende toespraken van Lee Braes, Roger Anderson, Dr. Winston en anderen, maar ook (en wellicht voornamelijk) door het samenzijn met leeftijdsgenoten bevangen door dezelfde bezieling. Ik herinner me nog een keer pas laat te arriveren en de zaal binnen te komen terwijl “Hoe groot zijt Gij” gezongen werd. Je voelde je instant warm en weer thuis. Het was, denk ik, de Engelse versie  die toen gezongen werd. God heeft al gauw een eigen taal. Het Arabisch voor de Moslims, Hebreeuws voor de Joden, het Sanskrit voor de Hindoes, het Latijn ooit voor de Katholieken, het Statenvertaling Nederlands voor veel protestanten en het Engels is al begonnen de taal van God te worden voor de evangelische wereld.  Veel evangelische sprekers hebben bijvoorbeeld het “halleluja”  al vervangen door “hel-leloeja” (hel-promotie zou je hier eigenlijk niet verwacht hebbenJ!). Ik realiseerde me toen nog niet  hoe opmerkelijk het was dat de leiders en sprekers allemaal Nederlands spraken met een Amerikaans accent, behalve Dr. Winston misschien die een charmant Vlaams accent had aangeleerd. Gods boodschap kwam duidelijk uit Amerika en was al voorafgegaan door o.a. Billy Graham, Oral Roberts en anderen. Amerika als “Gods Own Country” gaf me toen nog niet de kriebels, de emotie van een liefdevolle God die ze meebrachten overheerste. Een majestueuze God wat te zien was in zijn prachtige schepping. Die schepping vond 6000 jaar geleden in zes dagen plaats en verliep kennelijk als volgt (uit Bijbel in Gewone Taal):

De schepping van hemel en aarde

Het begin

¹In het begin maakte God de hemel en de aarde.²De aarde was leeg en verlaten. Overal was water, en alles was donker. En er waaide een hevige wind over het water.

De eerste dag

³Toen zei God: ‘Er moet licht komen.’ En er kwam licht. ⁴God zag hoe mooi het licht was. Hij scheidde het licht en het donker. ⁵Het licht noemde hij ‘dag’ en het donker noemde hij ‘nacht’.Toen werd het avond en het werd ochtend. Dat was de eerste dag

De tweede dag

.⁶God zei: ‘Er moet in het midden van het water een koepel komen om het water te verdelen.’ ⁷En zo gebeurde het. God maakte de koepel. Zo verdeelde hij het water in tweeën: water boven de koepel en water onder de koepel. ⁸Die koepel noemde God ‘hemel’.

Toen werd het avond en het werd ochtend. Dat was de tweede dag.

De derde dag

⁹God zei: ‘Het water onder de hemel moet naar één plaats stromen. Dan komt er droge grond tevoorschijn.’ En zo gebeurde het. ¹⁰God noemde de droge grond ‘land’, en het water noemde hij ‘zee’.¹¹God zei: ‘Er moet van alles groeien op het land. Planten met zaad en bomen met vruchten.’ En zo gebeurde het. ¹²Op het land kwamen allerlei planten met zaad en allerlei bomen met vruchten. En God zag hoe mooi het was.

¹³Toen werd het avond en het werd ochtend. Dat was de derde dag.

De vierde dag

¹⁴God zei: ‘Er moeten lichten aan de hemel komen om verschil te maken tussen de dag en de nacht. Die lichten moeten laten zien welk seizoen het is, en welke dag en welk jaar. ¹⁵En ze moeten licht geven op aarde.’ En zo gebeurde het. ¹⁶God maakte de twee grote lichten. De zon om overdag te schijnen, en de maan om ’s nachts te schijnen. God maakte ook de sterren. ¹⁷Hij zette de zon en de maan aan de hemel om licht te geven op de aarde. ¹⁸En om het verschil aan te geven tussen dag en nacht, en tussen licht en donker. God zag hoe mooi het was.

¹⁹Toen werd het avond en het werd ochtend. Dat was de vierde dag.
De vijfde dag

²⁰God zei: ‘Het water moet vol leven zijn, vol met allerlei dieren. En boven de aarde, in de lucht, moeten vogels vliegen.’ ²¹God maakte de grote zeedieren en alle kleine waterdieren. Het water was vol dieren. Hij maakte ook alle soorten vogels. En God zag hoe mooi het was.

²²God zegende de dieren. Hij zei: ‘Jullie moeten jongen krijgen. Overal in de zee moeten dieren komen, en overal op aarde vogels.’

 ²³Toen werd het avond en het werd ochtend. Dat was de vijfde dag.

De zesde dag

²⁴God zei: ‘Ook op het land moeten allerlei dieren komen: wilde en tamme dieren, en heel kleine dieren.’ En zo gebeurde het. ²⁵God maakte de dieren, alle wilde en tamme dieren en alle kleine dieren. En God zag hoe mooi het was.

²⁶God zei: ‘Nu wil ik mensen maken. Ze moeten op mij lijken. Ze zullen de baas zijn over de vissen in de zee en de vogels in de lucht. En ook over het vee, over alle kleine dieren en over de hele aarde.’ ²⁷Toen maakte God de mensen. Hij maakte ze zo dat ze op hem leken. Hij maakte ze als man en als vrouw.

²⁸God zegende de mensen. Hij zei: ‘Jullie moeten kinderen krijgen. Zorg ervoor dat er overal op aarde mensen komen. Jullie moeten de baas zijn over de aarde. En ook over de vissen in de zee, over de vogels in de lucht en over alle dieren op het land.’

²⁹God zei ook: ‘Alle planten en bomen op aarde zijn voor jullie. Jullie mogen de zaden en de vruchten eten. ³⁰De bladeren en het gras zijn voor de dieren.’ En zo gebeurde het.

³¹God keek naar alles wat hij gemaakt had en zag dat het heel mooi was.

Toen werd het avond en het werd ochtend. Dat was de zesde dag.

Genesis 2

God rust op de zevende dag

¹Zo werden de hemel en de aarde gemaakt, en alle prachtige dingen die daarbij horen.

²Op de zevende dag was God klaar met zijn werk. Toen rustte hij uit. ³God zegende de zevende dag. Hij maakte van die dag een bijzondere dag. Want op die dag was hij klaar met de schepping en rustte hij uit van al zijn werk.
⁴Dat is het verhaal van de schepping van de hemel en de aarde. Zo zijn de hemel en de aarde ontstaan.

Dat was allemaal een groot wetenschappelijk wonder natuurlijk, want het werd nacht en het werd weer dag en er was nog nergens een zon te bekennen! De grote kerkhervormer Luther (1483-1546) heeft z’n hersenen daar flink over doen rammelen, maar kwam er uiteindelijk ook niet uit. Veel gelovigen die toch ook wel wetenschappelijk een beetje mee willen tellen, komen met een allegorische oplossing, dan was dat licht en donker niet meer dan een soort beeldspraak voor het principe van licht en duisternis. Luther moest daar niets van hebben, Mozes (de gedachte schrijver van Genesis) schreef over echte feiten en knoeide daar niet ook nog maar even iets figuratiefs tussen door. Als Hij het dus heeft over morgen of dag of avond dan bedoelt hij hetzelfde als wij zouden bedoelen zonder enige allegorie of wat ook maar. Luther suggereert dan dat het eerste daglicht van een andere mindere heldere soort was dan het licht dat later van de zon zou komen.

Er wordt over het algemeen vanuit gegaan dat dit scheppingsverhaal werd opgeschreven in de 6^de eeuw v.Chr. en gebaseerd is op bestaande volkslegendes. Wie een Bijbelse jaartelling wil aanhouden komt op een schepping die zo’n vijf tot zesduizend jaar geleden plaats vond. Luther ging daar ook vanuit en veel evangelische leiders doen dat nog steeds. Dat doen ze op basis van het evangelie van Lukas  (3:23-38), waarin het hele geslachtsregister van Jezus tot en met Adam vermeld wordt. Als je dan een gemiddelde leeftijd neemt per geslacht, kun je de ouderdom van het menselijke ras een beetje benaderen.

Het is best wel een mooi verhaal, vind ik, maar het wordt wel een beetje een probleem als je dit als een feitelijk gebeuren wilt beschouwen. De kinderen van god zouden dit het liefst wel doen en hebben dit ook wel massaal zo'n kleine 2000 jaar volgehouden,  maar nu de wetenschappelijke aanwijzingen toch wel onweerlegbaar op een veel langere ouderdom duiden, zijn er onder hen nu ook  die het toch maar liever als allegorie beschouwen, d.w.z. als een (niet feitelijk) verhaal waarin God ons iets wil vertellen, namelijk dat Hij aan het begin stond van alle dingen.
Mijn vader had nog een briljante insteek, namelijk dat de bijbel zegt dat bij God één dag is als duizend jaar en je van die 7 scheppingsdagen dus ook heel goed 7000 jaar mag maken. In het licht van die geprojecteerde ouderdom van miljoenen jaren, kom je daar ook niet veel verder mee.

Het niet meer letterlijk nemen is een beetje het begin van het einde van het evangelische geloof, want zou het Jezus verhaal zelf  dan ook niet meer dan een allegorie kunnen zijn?? En heb je dan bij de Bijbel ook steeds een Encyclopedie nodig met wetenschappelijke en cultureel relevante gegevens? Het neemt de charme weg van het Woord van God waar je op kunt vertrouwen en dat een licht wil zijn op je pad

Gelovigen die ook nog wel wat met de wetenschap mee willen doen, kiezen soms voor het zogenaamde Intelligent Design, daarbij staat er dan wel een persoonlijke intelligentie (God?) aan het begin van de schepping en het ontstaan van allerlei vormen van leven. De verscheidenheid en ingenieuze vormen van leven kunnen niet zomaar, min of meer toevallig, zijn ontstaan, daar moet een  intelligente Geest achter gezeten hebben. Ook zijn er wel Evangelische boegbeelden, zoals Andries Knevel van de EO, die toch maar de evolutie theorie hebben geaccepteerd. Ook hoorde ik Thijs van der Brink (ook van de EO) opmerken dat er heus wel christenen zijn die zowel in Jezus als de Evolutietheorie geloven. Als dat inclusief de Big Bang is, wordt het nog wel moeilijk om daar Adam en Eva ergens een plaatsje in te geven. Ik zelf had de "Doolhoftheorie" bedacht. Wetenschappelijk onderzoek naar het ontstaan van alles begeeft zich door een doolhof en om bij het doel uit te komen moet je de gangen in dat doolhof wel volgen ook al lijkt dat je soms ver af te brengen van waar je uit gaat komen. Als wetenschapper moet je dan ook wel uitgaan van wat wetenschappelijke uitkomsten lijken te zijn. Uiteindelijk aan het eind van die doolhof zullen we zien dat het Bijbelverhaal en de wetenschappelijk reis toch nog heel mooi samenvallen.

Nou ja, je moet toch wat, om in die Bijbel als basis van je bestaan te kunnen vertrouwen. Nu ik een stapje terug heb kunnen  doen, lijkt het zoveel logischer om te geloven dat dat scheppingsverhaal ook maar een verhaal is, zoals er andere scheppingsverhalen zijn in andere culturen en religies. Een mooi maar wel primitief verhaal. Logisch ook voor iets wat 2600 jaar geleden geschreven werd.

Zelfs de vroege kerk had moeite met dit soort verhalen. Een deel van de gelovigen zette het Oude Testament helemaal aan de kant als afgedaan en een andere groep vond dat die Schepper er uiteindelijk toch wel een zooitje van had gemaakt. Ze kwamen met het idee dat de schepper-god niet de hoogste God was. Er was nog een hogere, ware God. Ik kom hier nog wel op terug in blogs over het ontstaan van de Bijbel en de opkomst van het Christendom.

Wat zorgelijker is, is dat religieuze overtuigingen wetenschappelijke kennis vaak in de weg kunnen staan.  Het scheppingsverhaal suggereert een duidelijke idee van een universum waarin de aarde centraal staat.
Griekse filosofen hadden in de derde eeuw voor Christus al bedacht dat dit geocentrische idee wel eens onjuist kon zijn, en dat de zon het middelpunt van ons "universum" was.
We weten dit uit een brief van Archimedes (c. 287 BC – c. 212 BC):

U (koning Gelon) weet dat het 'universum'  de naam is die door de meeste astronomen gegeven wordt aan de bolvormige ruimte waarvan het centrum van de aarde het middelpunt is, ...... Maar Aristarchus gaf een boek uit met bepaalde hypothesen, waaruit zou blijken (als gevolg van de geformuleerde hypothesen), dat het universum vele malen groter  is dan het eerder genoemde  'universum is'. Zijn hypothesen zijn dat de vaste sterren  en de zon zich niet bewegen, en dat de aarde in een cirkel rond de zon draait,

Met de komst van het christendom waarbij de Bijbel ook de wetenschappelijke feiten bepaalde, werd deze lijn van onderzoek volledig aan de kant gezet.
In de vijftiende eeuw kwam Copernicus met zijn boek over de omwentelingen van de hemellichamen, in het kort "Revolutions", waarin hij aantoonde dat de aarde om de zon draaide. Het was toen 1543 en hij stierf kort daarna nog in hetzelfde jaar. Daarmee ontsnapte hij aan de wraak van de kerk. 
Galileo was minder gelukkig, hij schreef een boek dat "De Dialogen" heette, waarin ene Simplicio (een "simpele ziel") debatteert met Copernicus. Er is een scheidrechter die beslist wie met de beste argumenten komt. Die scheidsrechter van Galileo was duidelijk op de hand van Copernicus, hoewel Galileo zelf nog kon zeggen dat hij niet meer deed dan beweringen weergeven. Paus Urban VIII voelde gelijk dat hij met die Simplicio bedoeld werd en verbood de verdere uitgave van het boek in 1632. Uiteindelijk werd het boek op de zwarte lijst van de kerk gezet en kon Galileo er zich uitpraten en een zware straf ontwijken door aan te geven  dat hij het niet allemaal zo bedoeld had.

Pas in 1992 gaf paus Johannes Paulus II toe dat Galileo ten onrechte geleden had onder de handen van de Kerk.

Nog even terug naar het scheppingsverhaal. Want de Schepper kon alles wat Hij gemaakt had dan wel mooi en goed vinden, maar Hij had even over het hoofd gezien dat er tussen al die dieren al een naar, gemeen en listig beest rondsloop (ja, nog niet "kroop") en Hij had ook nog een potentieel bugje in de mens ingeprogrammeerd. Daar heeft Hij waarschijnlijk later best wel eens spijt van gehad. Want het zou niet allemaal mooi blijven...

De volgende keer: De Zondeval