Jezus, Kerst en Kindermoord

Klik hier voor volledige weergave in Browser

                     Wat weten we echt van Jezus?

1. Jezus, Jood en Superstar
2. Jezus. Messias, genezer en exorcist
3. Jezus, Kerst en Kindermoord
4. Jezus, de Waarheid die stierf
5. Jezus, Johannes en Nag Hammadi
6. Wil de Ware Jezus opstaan.

Synoptische verschillen
Hoe de verhalen over Jezus uiteindelijk zo’n 40-60 jaar na zijn overlijden opgeschreven werden in de vorm waarin we ze nu kennen, die van Mattheus, Marcus en Lucas, zullen we wel nooit echt weten. Deze drie auteurs komen met een kernverhaal dat ze duidelijk van elkaar of van een gemeenschappelijke bron overgenomen moeten hebben. Ze hebben een gezamenlijke basiskijk op Jezus en z’n leven en sterven en hun verhalen worden dan ook wel de “synoptische” evangeliën genoemd. “Synoptisch” is Grieks voor “samen-kijkend” en onderscheidt deze verhalen van dat van Johannes dat pas aan het einde van de eerste eeuw geschreven werd. De Jezus die daarin naar voren komt is zo anders dat hij behoorlijk schizofreen geweest moet zijn als beide varianten werkelijk beschrijven hoe hij geweest is.

 

Dustin Kensrue - Son of David

Het verhaal van Marcus is het kortst en wordt vrijwel integraal en vaak letterlijk in  Mattheus en Lucas overgenomen. Mattheus gooit de verhaallijn nog wel eens flink door elkaar, terwijl Lucas zich wat meer houdt aan de volgorde van de gebeurtenissen zoals ze in  Marcus verhaald worden. Wel zijn er opmerkelijke detailverschillen. Ontmoet Jezus nu één (Bartimeüs) of twee blinde mannen en was het op het moment dat hij Jericho naderde of net verliet?

Mattheus (BGT 20:29-34)	Marcus (BGT 10:46-52)	Luca (BGT 18:35-43)
29 Jezus en de leerlingen kwamen uit de stad Jericho. Een grote groep mensen liep met hen mee. 30 Er zaten twee blinden langs de kant van de weg. Toen ze hoorden dat Jezus voorbijkwam, riepen ze: ‘Heer, Zoon van David! Heb medelijden met ons!’	46 Jezus en de leerlingen kwamen in Jericho. Ze liepen door de stad, en een grote groep mensen liep mee. Toen ze de stad weer uit gingen, zat er een blinde bedelaar langs de kant van de weg. Hij heette Bartimeüs. 47 Toen hij hoorde dat Jezus uit Nazaret voorbijkwam, begon hij te roepen: ‘Jezus! Zoon van David! Heb medelijden met mij!’	35 Jezus kwam in de buurt van de stad Jericho. Daar zat een blinde bedelaar langs de kant van de weg. 36 Toen hij hoorde dat er veel mensen voorbijliepen, vroeg hij: ‘Wat is er aan de hand?’ 37 De mensen vertelden hem dat Jezus uit Nazaret voorbijkwam. 38 De blinde man begon te roepen: ‘Jezus! Zoon van David! Heb medelijden met mij!’

Waar Mattheus en Lucas niet op Marcus konden leunen hebben ze hun eigen keuzes gemaakt uit de rondvertelde legenden.

De afkomst van Jezus

In het Oude Testament wordt de Messias gezien als een zoon van David, een afstammeling dus van de tweede koning die Israël gehad zou hebben. Voor kinderen van God moet Jezus dus ook van David afstammen. Hij wordt door hen dan ook aanbeden als de Heer der Heren en de Koning der Koningen.

Mattheus en Lucas proberen dit beide aan te tonen en komen met twee volledig verschillende genealogieën. Bij Mattheus gaat de lijn via Salomo, de beroemde zoon van David, maar Lucas laat Jezus afstammen van een andere zoon van David, Nat(h)an. Ook de directe voorouders van Jozef, de pseudovader van Jezus, zijn hele andere figuren in beide versies. En het trieste is dat Jezus maagdelijk geboren werd. Jozef kwam er helemaal niet aan te pas en er was dus helemaal geen bloedverwantschap tussen Jezus en koning David!

Mattheüs 1: 1-	Lucas 3:23-
David Salomo Rechabeam Abia : Eleazar Mattan Jakob Jozef Jezus	David Natan Mattatta Menna : Levi Mattat Eli Jozef Jezus

Daar het Woord van God betrouwbaar moet zijn, is dit een lastige situatie voor de kinderen van God. Ze proberen er dan ook niet teveel over na te denken en hun theologen buigen zich in allerlei bochten om het nog maar een beetje aannemelijk te maken. Bijv. door te claimen dat de lijn van Lucas wellicht over Maria gaat. Dan moet je de tekst nog wel wat geweld aandoen, want daar staat toch duidelijk dat Eli de vader van Jozef was en niet van Maria. De arme kinderen van God hebben er dan ook nog een theologische encyclopedie bij nodig om alles te kunnen snappen. 

Dat het om verschillende tradities zou gaan in de legendevorming over Jezus, lijkt een veel aannemelijker verklaring.

 De Heilige Maagd.

David Phelps   (Bach/Gounod)

  Tekst

Ave Maria, gratia plena.
Dominus tecum, benedicta tu in mulieribus,
et benedictus fructus ventris tui, Jesus.
Sancta Maria, Mater Dei,
ora pro nobis peccatoribus,
nunc et in hora mortis nostrae.
Amen.

Vertaling

Wees gegroet, Maria, vol van genade.
De Heer zij met u, gezegend zijt gij onder alle vrouwen
en gezegend is de vrucht van uw schoot, Jezus.
Heilige Maria, Moeder Gods,
bid voor ons, zondaars,
nu en in het uur van onze dood.
Amen

Uit de verhalen die er rond de geboorte de ronde deden, hebben Mattheus en Lucas ook zeer verschillende versies gekozen.

In Mattheus krijgt de verloofde van Maria, Jozef, bezoek van een engel die hem het volgende vertelt over de zoon die ze zal baren:

Matteus 1: (BGT)

Maria is zwanger

¹⁸ Dit is het verhaal over de geboorte van Jezus Christus.

Maria zou trouwen met Jozef, dat was afgesproken. Maar nog voordat ze getrouwd waren, werd Maria zwanger, door de heilige Geest.

¹⁹ Jozef was een goed mens. Hij dacht: Ik kan niet met Maria trouwen, want ze is zwanger van een ander. Ik moet haar wegsturen. Maar dat zal ik in het geheim doen, anders zullen de mensen haar behandelen als een slechte vrouw.

Jozef krijgt een droom

²⁰ Toen kreeg Jozef een droom. In die droom zag hij een engel van de Heer, die zei: ‘Jozef, nakomeling van David, luister! Je kunt rustig met Maria trouwen. Want het kind dat zij verwacht, is van de heilige Geest. ²¹ Maria zal een zoon krijgen. Je moet hem Jezus noemen. Hij zal zijn volk redden, hij zorgt ervoor dat al hun zonden vergeven worden.’

²² Dat moest allemaal zo gebeuren, want in het boek van de profeet Jesaja staan deze woorden van God: ²³ «Een jonge vrouw die nog maagd is, zal zwanger worden. Ze zal een zoon krijgen, en hij zal Immanuel genoemd worden.» De naam Immanuel betekent: God is bij ons.

 De verhalen die Mattheus vertelt lijken sterk ingegeven door de noodzaak voorspellingen (profetieën) uit het Oude Testament in vervulling te laten gaan. In het Grieks van Mattheus wordt eenvoudig gesproken over een ”maagd” die zwanger zal worden en dat verwijst naar Jesaja 7:14 uit een Griekse vertaling van Jesaja (de zgn. Septuaginta-vertaling). Helaas voor Mattheus en de Christenheid na hem, was die vertaling incorrect en wordt er in het meer originele Hebreeuws gesproken over een “jonge vrouw”. En zo zijn we dus door een vertaalfout aan de heilige  maagd gekomen. Die Jozef moet toch wel een beetje een watje zijn geweest om te geloven dat zijn verloofde niet echt vreemd was gegaan. Maar goed dat hij zelf die droom kreeg, want volgens Lucas werd het nieuws aan Maria zelf verteld en moest Jozef haar verhaal maar geloven:

Lucas 1: (BGT)

Maria krijgt een boodschap

²⁶ God stuurde de engel Gabriël naar Nazaret, een stad in Galilea. ...... ^27-28 De engel ging naar Maria, een jonge vrouw die zou gaan trouwen met Jozef. Jozef kwam uit de familie van koning David.

De engel zei tegen Maria: ‘Ik groet je, Maria. God heeft jou uitgekozen. Hij zal bij je zijn.’²⁹ Maria schrok van de woorden van de engel. Ze vroeg zich af wat hij bedoelde.

³⁰ Toen zei de engel tegen Maria: ‘Je hoeft niet bang te zijn, Maria. God heeft je uitgekozen voor iets moois. ³¹ Je zult zwanger worden en een zoon krijgen. Je moet hem Jezus noemen. ^32-33 Jezus zal heel belangrijk zijn, hij zal Zoon van de allerhoogste God genoemd worden. En God, de Heer, zal hem koning maken, net zoals zijn voorvader David dat was. Jezus zal voor altijd koning van Israël zijn. Aan zijn macht komt geen einde.’

Maria is verbaasd

³⁴ Maria zei tegen de engel: ‘Maar ik slaap nog niet met een man. Hoe kan ik dan zwanger worden?’ ³⁵ De engel antwoordde: ‘De heilige Geest zal bij je komen. En door de kracht van de allerhoogste God zul je zwanger worden. Daarom zal jouw kind bij God horen, en zal hij Zoon van God genoemd worden.

Kraamverhalen

Nana Mouskouri: Stille Nacht

Er gebeurt van alles bij en na deze geboorte in de kribbe van Bethlehem. Prachtige verhalen waar we bij de Kerstviering erg van kunnen genieten. Herders die door engelen al jubelend het geboortekaartje wordt gebracht en zich dan snel naar het krakkemikkige wiegje begeven. Oosterse wijzen of drie koningen die een ster volgen om de nieuw geboren koning te kunnen bezoeken en van rijke giften te voorzien.

Lucas vertelt het verhaal van de herders, die kennelijk die wijzen uit het Oosten gemist hebben, want daar hoor je Lucas niet over en hij is het niet met Mattheus eens over wat er daarna gebeurde. Volgens Lucas verliep het allemaal heel ordelijk. De ouders bleven gewoon nog even in Bethlehem om hem na 8 dagen te kunnen besnijden. Ook moesten moeders van een zoon zich 33 dagen op afstand houden van alles wat heilig is, volgens de Joodse reinheidsvoorschriften. Na die periode konden ze Jezus in de tempel aan God toewijden, zoals ook dat gebruikelijk was voor de eerstgeboren zonen. Daarna gingen ze weer terug naar hun eigen dorp, Nazaret(h).

Lucas 2: (BGT)

 ³⁹ Jozef en Maria deden alles wat verplicht was volgens de wet van God. Daarna gingen ze terug naar huis, naar Nazaret in Galilea.

Wat Mattheus te vertellen heeft is nogal gruwelijk. De drie wijze koningen hadden begrepen dat er een Koning geboren zou zijn. Nou ja, dan denk je toch al gauw dat dat wel aan het koninklijke hof gebeurd is. Koning Herodes maar even vragen waar dat kind precies is. Die schrikt zich het apezuur, want aan toekomstige concurrenten had hij absoluut geen behoefte.  De wijzen moeten het zelf maar uitzoeken, maar hem dan wel laten weten zodra ze het kind gevonden hebben. De ster leidt hen dan naar de kribbe in Bethlehem. In een droom worden ze gewaarschuwd niet aan Herodes terug te rapporteren. Ze vertrekken met de noorderzon weer zo snel mogelijk naar het Oosten. Jozef krijgt in een droom te horen dat Herodes van plan is het kind te doden. Dan maar zo snel mogelijk pleite, naar Egypte, want daar zullen ze wel veilig zijn. Pas toen Herodes dood was durfden ze weer aan terugkeer te denken. Mattheus (of z'n bron) hadden dit aardig bedacht, want nu kwam Jezus terug uit Egypte en was er weer een profetie vervuld:

Matt 2: (BGT)

¹⁴ Meteen stond Jozef op. Midden in de nacht vertrok hij met Maria en het kind naar Egypte. ¹⁵ Daar bleven ze tot de dood van Herodes.

Dat moest zo gebeuren. Want dat wordt al verteld in de heilige boeken. Daar staan deze woorden van God: «Ik heb mijn Zoon teruggeroepen uit Egypte.»

De komst van Jezus die tot redding had moeten leiden, leidt in plaats daarvan tot een enorme kindermoord. Toen Herodes erachter kwam dat Bethlehem de geboorteplaats was, liet hij alle jongens van twee jaar en jonger daar en in de omgeving vermoorden. Ook dit moest wel even gebeuren om een ander profetie te kunnen laten vervullen:

Matt 2: (BGT)

¹⁷ Toen gebeurde er wat al door de profeet Jeremia gezegd was: ¹⁸ «In Rama wordt gehuild en geschreeuwd. Rachel huilt om haar kinderen. Ze wil niet dat iemand haar komt troosten, want haar kinderen zijn er niet meer.»

Ok, als ik Jezus geweest was, had ik toch een andere binnenkomst bedacht. Dat dit gesjacher met teksten uit het oude testament kwaad bloed zet bij de joden, kan ik me levendig voorstellen. Dat "terugroepen uit Egypte", verwijst zo duidelijk naar de Joodse uittocht uit Egypte en gaat zeker niet over Jezus. Hier is een stukje uit het verhaal van  Larry Levey, een Joodse jongen die bekeerd werd tot Messiaans Christen, maar weer terugkeerde naar zijn Joodse wortels en prachtig kan vertellen over zijn reis door het evangelische kamp:

  Voor zijn volledige verhaal zie:  Former Jew for Jesus Speaks 

Deze verhalen over Jezus en z'n achtergrond zijn interessant, maar ook volledig onbetrouwbaar. Het is dan ook niet echt handig om je hele leven op deze Jezus te baseren.

In de volgende blog gaan we eens verder kijken naar andere verhalen in de Synoptische evangeliën, o.a. het sterven en weer opstaan van Jezus.