De stilte van God

Wil je de reis door het brein van de kinderen van god blijven volgen, vul je e-mailadres dan hiernaast (rechts) in. Je krijgt daarna een mailtje waarmee je je aanvraag kunt bevestigen.

Vaderloze atheïsten

“de psycholoog Paul Vitz heeft de levensverhalen van de bekendste atheïsten onderzocht.... Allemaal hadden ze een problematische relatie met hun vader....Allemaal!! “(p. 183)

“Ontstaat veel atheïsme uit rancune, een soort verlate wraak op de man die je zo heeft laten zitten?  ... door atheïst te worden “pak” je hem als kind “terug” omdat hij jou zo gekwetst heeft.” ( p. 183)

“De vaderloze atheïsten lijden aan een blikvernauwing. hun leven is al vroeg getekend door dat ene gemis....  (p. 185) ..... De vaderloze atheïsten geven korte, eenzijdige antwoorden.” (p. 186)

uit: De stilte van God door Reinier Sonneveld

Omdat de boeken van Reinier Sonneveld door zijn modern aandoende schrijfstijl regelmatig op geloofssites voorbijkomen, leek het me goed om eens wat beter naar één ervan  te kijken.

In De stilte van God gaat Sonneveld de twijfels van (rand)gelovigen te lijf. Die twijfels worden veroorzaakt door het gebrek aan antwoorden van God op hun vragen en behoeften. God blijft maar stil, zo lijkt het. Die twijfels weet Sonneveld goed te beschrijven: Waarom voel ik God niet, waarom antwoordt Hij niet, waarom word ik als gelovige door mijn omgeving niet geaccepteerd, ik ben te slecht  voor God, waarom moet ik altijd van alles, God lijkt me meer op een dictator, waarom overkomt mij zoveel ellende of is er zoveel ellende in de wereld, het christelijke verhaal komt niet overeen met mijn verstand, de bijbel niet met de wetenschap.

Veel lezers zullen zich in de beschrijving van hun twijfels herkennen en het gevoel krijgen dat Sonneveld naast hen staat en te vertrouwen is. Dit kan er dan ook gemakkelijk toe leiden dat de gesuggereerde “oplossingen” ook als zoete koek geslikt worden.

Die oplossing is in essentie dat de stilte van God functioneel is, dat twijfels gewoon zijn  en dat je maar gewoon aan Jezus en het (min of meer) orthodox evangelische geloof vast moet houden. Dat functionele van de stilte van God wordt dan bijvoorbeeld geïllustreerd door het verhaal van een moeder die een kind had met een verlammende spierziekte. Ze legde een felgekleurde bal, die hij graag wilde hebben, vlak bij hem. Hij schreeuwde het wekenlang uit  bij zijn pogingen erbij te komen. De moeder leed meer dan hij, haar familieleden beschimpten haar, maar uiteindelijk wist hij er toch naartoe te rollen. En nu kan hij zelfs lopen..  God blijft op afstand om ons in leven te houden. (p. 147). Zo kan God ons ook pijn laten lijden om ons verder te helpen. En ook al snap je niet alles, "committeer je aan God", "richt je op Jezus", is de boodschap van Sonneveld. Mijd vooral simpele antwoorden, zegt Sonneveld, zoek het bij Jezus, hij is het Antwoord. Kan het nog simpeler?
Nou wordt er in de wetenschap vanuit gegaan dat de eenvoudigste hypothese die het meest verklaart, de beste kans heeft om in de buurt van de waarheid te komen. Een veel eenvoudiger verklaring voor de stilte van God is dat deze persoonlijke en in ons geïnteresseerde God er niet is. Dan is het ook logisch dat je weinig van hem merkt en van hem hoort. Maar pas op dan ben je al gauw een vaderloze atheïst, want "De vaderloze atheïsten geven korte, eenzijdige antwoorden.” (p. 186)

Wie of wat die  G.O.D is wordt nergens uitgelegd, maar Sonneveld wil Hem, Jezus en de Bijbel in het verhaal hebben en komt dan met de merkwaardigste reflecties over waarom het christendom de beste papieren heeft en Jezus het Antwoord is (p. 208). Bij het lezen van die overwegingen heb ik me meerdere malen bijna fysiek onpasselijk gevoeld.

Hoe slecht die beweringen onderbouwd zijn blijkt al uit het als humoristisch bedoelde verhaal over een Vlaamse pastoor die goed Nederlands wilde spreken. De ‘g’ en de  ‘ch’ worden volgens Sonneveld in Vlaanderen als ‘h’  uitgesproken en daarom probeerde de Vlaamse pastoor alle ‘h’-s als Nederlandse ‘g’ uit te spreken. Dit resulteerde bijv. in de ‘geilige maagd’ en de ‘goede gulp van de Geer’. Nou worden  de ‘g’ en ‘ch’ in Vlaanderen helemaal niet als ‘h’ uitgesproken, maar alleen maar wat meer met de tong naar voren, het zijn zgn. palatale schuurklanken en worden zeker geen 'h'-s. De grap verliest daarmee ook z’n leukheid. Hier nog een aantal claims:

God gebruikte nooit geweld.

De passages in het Oude Testament waar God aanzet tot geweld, moet je zien als krantenkoppen. In werkelijkheid stond Hij het geweld alleen maar toe en ook dat viel allemaal wel wat mee. De krantenkop “Philips staakt” kan bijv.  ook best inhouden dat maar een handje vol mensen staakte. (p. 163) Hier wordt het nog fraaier:  Van het leger van Israël wordt vermeld dat het de vijand tot de laatste man vernietigend verslagen had.  En dan gaat het verder met... “en nadat de paar vijanden die nog konden ontvluchten, waren ontkomen....” . Sonneveld concludeert: Zie je wel, je moet “allemaal“ niet letterlijk nemen.... Kennelijk ook het verhaal van Jericho niet waar God de opdracht gaf iedereen, man, vrouw, kinderen, baby’s, vee te vermoorden.  Dat viel heus ook wel mee, er zijn vast wel een paar ontkomen.... “Zo leer je de bijbel iets anders te lezen”. En “Dat geeft een heel ander beeld van de inname van Kanaän”  Er vond echt geen genocide plaats, hoor. het inpalmen van het land van anderen is immers ook geen probleem, hadden de Duitsers hier destijds ook goed gedaan en bij die holocaust zijn er ook wel overlevenden geweest. Ook geen genocide dus....

De vroege kerk bracht Rome de verzorgingsstaat.

De vroege kerk tot de vierde eeuw was geweldig en Rome was de perversie zelve. “Het kan je [in Rome] na een tijdje opvallen dat je veel vrouwen moeilijk ziet lopen- het gevolg van een primitief uitgevoerde abortus.” Die Romeinen waren verschrikkelijk, erger dan niet-gelovigen vandaag, want die geven nog wel eens iets aan goede doelen (ook al is het maar ⅓ van wat gelovigen geven), maar “een Romein piekerde daar [zelfs] niet over” (p.65),  “Christenen stopten met abortus en babymoord, adopteerden vondelingen, richten weeshuizen op. Vrouwen werden voor het eerst gezien als volstrekt gelijkwaardig.”  Ze mochten leiding geven en konden preken en er was nauwelijks nog verschil tussen bazen en hun slaven. (p 57)  

Hier zijn twee aanhalingen uit de geschriften van kerkvaders die laten zien dat slavernij ook in de kerk bleef bestaan.

Ignatius in een brief aan Polycarp: (begin tweede eeuw)

Veracht noch uw mannelijke noch uw vrouwelijke slaven, maar laat ze ook niet opgeblazen worden met verwaandheid. Laat ze in plaats daarvan zich nog meer onderwerpen, voor de glorie van God, zodat ze van God een beter soort vrijheid verkrijgen.   Sta niet toe dat ze ernaar verlangen op kosten van de gemeenschap vrijgekocht te worden, opdat ze niet als slaaf van hun eigen verlangens bevonden worden.

Augustinus (4e eeuw):

De belangrijkste reden voor slavernij is zonde, dat ervoor zorgt dat iemand aan een ander ondergeschikt wordt…. iets dat alleen maar gebeurt naar het oordeel van God, bij wie geen onrechtvaardigheid bestaat en die weet hoe de juiste straf uitgedeeld moet worden voor welke overtreding dan ook.  De Stad van God, 19:15

Sonneveld doet het voorkomen of er in Rome alleen maar twee godsdienstige groepen waren, asociale Zeus aanbidders en sociale  christenen. In feite waren er vele andere religieuze groepering van vergelijkbare grootte, waaronder bijv.  het Zoroastrisme en Manicheïsme  waar Augustinus ook een tijdlang bij behoorde en erg door werd beïnvloed. Ook binnen "de kerk" zelf waren er verschillende rivaliserende en ruziemakende stromingen. De nauwelijks echt vreedzame groei waar Sonneveld het over heeft veranderde snel in oplegging van boven af en afgedwongen bekering van de meeste Europese volkeren. De vierde eeuw wordt wel gekenschetst als de omkeer van Beschaving naar Barbarij . Vanaf  380  werd het Christendom de enig toegestane Godsdienst en werden alle niet-christelijke groeperingen verboden. Sonneveld zwijgt daarover. Met de slavernij werd het alleen maar erger, ook bisschoppen werden door hun slaven bediend en we hebben nekketens van slaven uit deze tijd met daarop het teken van het kruis of van de vis (ichthus).

Vrouwenemancipatie

Het ging vrouwen ook maar marginaal beter en dat kwam niet alleen door het christendom. Sonneveld herinnert zijn lezers niet aan het goddelijke bevel aan vrouwen om hun mannen onderdanig te zijn(1 Petrus 3:1 -) en ook wordt er niet gewezen naar kerkvaders zoals Tertulianus, Origen, Augustinus die de vrouw bleven aanwijzen  als oorzaak van de zonde en hun het recht ontkenden om de man te onderrichten.

Bijvoorbeeld

Origen (AD 185-254):
Ook al heeft een vrouw de gave van profetie, ze mag daarom nog steeds niet in een samenkomst spreken... want [zoals Paulus zegt] "Ik sta een vrouw niet toe een man te onderwijzen" of nog minder zo "hem te vertellen wat hij moet doen."

Tertullian, kerkvader uit de tweede eeuw, schreef: "Het is een vrouw niet toegestaan in de kerk te spreken. Ze mag ook niet onderricht geven, dopen, offeren, of voor haarzelf welke functie ook maar claimen die voorbehouden is aan een man."

Tot op heden heeft de vrouw noch in de rooms-katholieke kerk noch in de orthodox/reformatorisch/evangelische hoek volledig mogen  emanciperen.

De Middeleeuwen, die Sonneveld ook verheerlijkt,  brachten de bekende theoloog Thomas van Aquinas (1224-1274) voort die beweerde, op basis van het benodigde principe van orde en rang:  Dus is door een dergelijke onderdanigheid de vrouw uiteraard ondergeschikt aan de man, omdat in de man de discretie van de rede overheerst. (96, 3). Summa Theologica I, qu. 92, art. 1, ad 2.

Dark Ages straalden helderder dan de verlichting

Dat de kerk wetenschappelijke ontwikkelingen remde is grotendeel verzonnen na de verlichting, volgens Sonneveld. Galilei had alleen maar problemen met de kerk omdat hij de Paus belachelijk had gemaakt. Ach, het had ook nog maar anderhalf, (grotendeel christelijk) millennium geduurd sinds de Griekse filosoof   Aristarchus ( in 260 v. Chr.)  had gesuggereerd dat de aarde om de zon draaide. Dat dat niet sneller werd opgepikt kun je toch de kerk de schuld niet van geven.... en dat Luther niets zag in een aarde die om de zon draaide, nou ja, dat was ook die grote Hervormer maar........ Had natuurlijk niets te maken met de zon die in de bijbel wel rustig rond de aarde draait en met de enorme omzichtigheid waarmee geleerden, o.a. Galilei, in de latere Middeleeuwen hun bevindingen omschreven, om maar niet de Kerkelijke autoriteiten tegen zich te krijgen.

God ging aan zijn succes ten onder

Alle welvaart waar we in het Westen nu van kunnen genieten en de vele ontdekkingen van de wetenschap hebben we aan het Christendom te danken. Helaas heeft die welvaart ervoor gezorgd dat we ondankbaar zijn geworden en de god van die bron van onze welvaart zijn gaan ontkennen. We hebben onszelf en ons verstand boven Hem geplaatst en zo is God ten onder gegaan aan zijn eigen succes en worden de atheïsten voortgebracht:
"Kunstmest maakt atheïsten" of "Dikke auto's maken atheïsten". (p. 61)
En, inderdaad, door dat verstand boven God te plaatsen hebben we nu in West Europa al langer vrede en een hogere welvaart (ook al blijft er veel te verbeteren)

Slavenhandel in de eeuwen van de Christelijke consensus.

Volgens Francis Schaeffer in  "How Shall we then Live" zijn de eeuwen van vooruitgang na de reformatie tot aan de twintigste eeuw in het protestantse deel van Europa te kenmerken als bepaald door een Christelijke consensus, d.w.z. ze zouden bijv. een Christelijke ethiek hebben uitgestraald.

En de slavenhandel dan? En het leegroven van verre landen dan?  Of het onrechtmatig veroveren van kolonies dan? En de ontzettende armoede  bij de arbeiders tijdens de industriële revolutie dan? En die verschrikkelijke wereldoorlogen dan in de Christelijke wereld? En de positie van zwarten dan in Zuid-Afrika en de Verenigde Staten tot laat in de 20^ste eeuw?

De kerk kun je daar niet op aanspreken, zegt Sonneveld,  die had gewoon niet genoeg invloed om dat tegen te houden en de Paus heeft ook weleens verzucht dat het eigenlijk niet mocht... en gelovigen stonden aan het begin van de strijd om de slavernij af te schaffen. (p. 65) Daar word ik helemaal onpasselijk van als gelovigen maar blijven aankomen met het feit dat er ook een paar gelovigen betrokken waren bij pogingen de slavernij af te schaffen, een slavernij die ook door christelijke gelovigen eeuwenlang werd gepraktiseerd.

Conflict geloof en wetenschap.

Er is geen conflict, zegt Sonneveld, samen met Cees Dekker, Emanuel Rutten en Andries Knevel.

De bijbel is ons niet gegeven om wetenschappelijke kennis over te dragen. Het is “een ander misverstand dat Genesis 1 letterlijk bedoeld zou zijn” (p. 273) Sonneveld weet dat gewoon. “Zekerheid is soms heel destructief – bijvoorbeeld als je vastzit in bepaalde beelden over God en geloven”(P. 23&) Zelf heeft Sonneveld geen probleem met zijn zekerheden waarvan dit boek wemelt.

Als je Genesis 1  niet letterlijk hoeft te nemen omdat het wetenschappelijk niet spoort, waarom zou je het dan wel letterlijk moeten nemen als er in het Nieuwe Testament verteld wordt dat iemand maagdelijk verwekt werd, op het water kon lopen, water in wijn kon omtoveren, na drie dagen pierdood te zijn geweest, weer leven werd en ten slotte helemaal op eigen kracht en zonder hulpmiddelen naar de wolken opsteeg. Daar begint Sonneveld dan maar niet over.

Atheïsten

Veel van het wantrouwen bij christenen tegen de wetenschap komt door de atheïsten. Die gebruikten de wetenschap namelijk om aan te tonen dat het geloof niet spoort. (p. 273) Ze sporen zelf gewoon niet. Er zijn aanwijzingen dat atheïsten mensen zijn met een verstoorde vader-kind relatie:

 “de psycholoog Paul Vitz heeft de levensverhalen van de bekendste atheïsten onderzocht.... Allemaal hadden ze een problematische relatie met hun vader....Allemaal!! “(p. 183)

“Ontstaat veel atheïsme uit rancune, een soort verlate wraak op de man die je zo heeft laten zitten?  ... door atheïst te worden “pak” je hem als kind “terug” omdat hij jou zo gekwetst heeft.” ( p. 183)

“De vaderloze atheïsten lijden aan een blikvernauwing. hun leven is al vroeg getekend door dat ene gemis....  (p. 185) ..... De vaderloze atheïsten geven korte, eenzijdige antwoorden.” (p. 186)

Conclusie:

Bij het lezen van dit boek bemerkte ik een  toenemende tegenzin en begon ik me af te vragen of het de moeite wel waard was. Toch maar doorgelezen, want ik maak graag iets af waar ik aan begonnen ben. Maar de argumentatie rammelt aan alle kanten en uiteindelijk kom je uit bij een behoorlijk conservatief reformatorisch / evangelische positie (van het Knevel-iaanse type wat betreft de evolutie):

Hou je aan Jezus vast, Hij is het Antwoord. Wat ook inhoudt "het visje op je auto", "het kruisje om je nek", "om stilte vragen bij een maaltijd op je werk of bij vrienden", "een niet blote kledingstijl", "niet samenwonen voordat je trouwt" en "bepaalde carrière stappen mislopen omdat het botst met je principes"